Welke suggesties zouden jullie nog hebben om een ‘oud’ huis te verduurzamen?

Eerdere aanpassingen
Onze woning, bouwjaar ca. 1913, is ooit op de goedkoopst mogelijke manier gebouwd. Dat hield in:
· Halfsteens muren
· Houten dakbeschot op rondhout
· Boomstammen als dragende vloerdelen
· Veel tochtgaten

Toen we het pand in 1995 kochten was er al diverse malen wat aan verbouwd. Zo waren de vloeren in het achterhuis (keuken, badkamer, etc.) inmiddels van beton en zat daar isolatie (‘piepschuim’) onder. De zolder was eveneens voorzien van (brandgevaarlijke) isolatieplaten van hetzelfde materiaal en er was dubbelglas in veel vensters geplaatst. De CV-ketel was stokoud en de bedrading bedroevend slecht, maar het is een mooi huis op een mooie plek (midden in een wierden-dorp met ruimte om het huis) en we waren er spontaan verliefd op geworden.

Natuurlijk waren we het er vlot over eens dat een verbouwing noodzakelijk was en daartoe namen we een lokale aannemer in de arm. Onze eisen waren conform de tijdgeest al redelijk gericht op besparen, dus moest er ‘overal’ (waar mogelijk) beter geïsoleerd worden (met 5 cm steenwol), werd vrijwel de hele verwarmingsinstallatie vernieuwd (op wat radiatoren die nog bruikbaar waren na) en zuiniger gemaakt (‘HR’-ketel, waterzijdige warmteregeling per kamer (‘thermostaatkranen’)) en is ook vrijwel de hele elektrische installatie op de schop genomen. Eind 1999 was dat allemaal klaar, op de woonkamer na, die we tien jaar later aanpakten. Daar is vloerisolatie geplaatst (15 cm), een nieuwe houten vloer en muurisolatie naar de ideeën van toen (dampregulerende buitenlaag op de muur, isolatiematerialen tussen tengels, een watervaste multiplex tussenwand en gipsplaat ter afwerking). De radiatoren zijn in een omkapping geplaatst ter verfraaiing en alles is verder zoveel mogelijk in oude staat gelaten om de sfeer van het huis te behouden, zo zijn b.v. de vloerbalken in zicht geplaatst door het plafond te verhogen. Ook zijn we op ‘kierenjacht’ gegaan en zijn er tussentijds nog wat buitendeuren en ander hang- en sluitwerk vervangen om warmteverlies tegen te gaan. Ook is nog wat HR++-glas geplaatst in diverse ramen waar nog geen isolerende beglazing in zat. Al met al leverde dat al een behoorlijke besparing op, want het gasverbruik daalde van ca. 3500 m3 (in 1995) via 2600 m3 (in 2000) naar 2450 m3 (in 2009) met een duidelijk veel hoger comfort.

In 2011 besloten we om PV-panelen op het dak te leggen. Door de firma ‘MetDeZon’ werden 18 185Wh-panelen geplaatst met een SMA omvormer. Die installatie werkt (nog steeds) prima, ondanks de OZO oriëntatie, en levert gemiddeld jaarlijks ca. 2400 kWh op. Opvallend is dat die opbrengst tot nu toe ieder jaar iets hoger uitvalt met een flinke uitschieter in 2018 (ruim 2500 kWh), vrijwel zeker door de zeer warme en zonnige zomer. Begin 2018 kochten we ook nog winddelen (een plaatselijke windmolen i.h.k.v. de ‘kompasroosregeling’) wat nog eens ca. 1250 kWh per jaar oplevert. Ook verder gebruiken we 'groene' stroom van lokale productie via onze leverancier, EnergieVanOns.

Recente aanpassingen
Eind 2018 was de CV-ketel 20 jaar oud en aan het einde van de economische- en technische levensduur (goed tweejaarlijks onderhoud heeft zich uitbetaald). We hebben in de periode daaraan voorafgaand twee onderzoeken laten doen naar de mogelijkheden om het huis verder te verduurzamen. Het streven was daarbij niet ‘van het gas af gaan’ maar een economisch rendabele invulling van de verwarming voor de jaren tot 2030-2035. Ook wilden we niet op comfort inleveren, mede omdat er vrijwel altijd wel iemand thuis is. Uit één van de twee onderzoeken kwam naar voren dat naast wat kleine extra isolatiemaatregelen de installatie van een ‘hybride-warmtepomp’ (H-WP) voor ons huis een passende oplossing zou bieden. De andere onderzoeker vond dat een te risicovolle ingreep vanuit economisch oogpunt omdat de terugverdientijd in zijn ogen te lang was, maar we kozen ervoor om het eerste advies te volgen omdat we voorzagen dat de gasprijs (verder) zal stijgen en omdat onze elektriciteitsprijs relatief laag is, mede door het zelf opwekken (iets wat adviseur twee vergat te verdisconteren). We hadden ook voldoende spaargeld achter de hand voor deze ingreep en dat levert momenteel vrijwel niets op, wat het economische plaatje uiteraard ook beïnvloedt.

Ter verdere verhoging van het comfort (en mogelijk nog wat extra besparing) kozen we er in overleg met een lokale installateur (we kopen graag lokaal: de service is vaak beter en bovendien steun je zo je lokale economie ook nog een beetje. Het goedkoopste adres was het niet (wel diverse offertes aangevraagd) maar de meerprijs was te overzien en genoemde service perfect, iets waarvan het belang bij zo’n installatie niet onderschat moet worden!) voor een EvoHome systeem van Honeywell. We koppelen dat aan domotica-oplossingen (b.v. LED-verlichting van IKEA, Z-wave schakelaars voor andere energieverbruikers) via een HomeAssistant installatie op een Raspberry Pi micro-computer, maar we gebruiken ook en (in de praktijk vooral) de EvoHome App (wat potentieel wel van invloed is op je privacy want Honeywell biedt die oplossing alleen ‘in the cloud’, wat we echter als acceptabel beschouwen), want die is erg gebruiksvriendelijk.

Dezelfde installateur bracht ook een offerte uit voor de vervangende verwarmingsinstallatie o.b.v. een Nefit Trendline HR-ketel (die ook dient voor de warmwatervoorziening) en een Nefit Enviline A/W Split E/B warmtepomp. Voor ons was de ervaring van de installateur met de nazorg van Nefit van doorslaggevend belang, iets dat later (na de opbouw van de installatie) een goede keuze bleek te zijn. Ook hier was hij niet de goedkoopste, maar opnieuw was het prijsverschil te overzien (en onderhandelbaar) en speelde de ‘gun’-factor in zijn voordeel.

Een complicerende factor is de ruimte in ons huis. De hele installatie moest op de plek komen waar de oude CV-ketel (met boiler) hing in een kast op de bovenverdieping. Ook de plaatsing van de buitenunit van de WP vroeg om de nodige compromissen omdat we absoluut wilden voorkomen dat we de buren zouden opzadelen met geluidsoverlast (wat een strikte eis was t.a.v. de hele installatie, dus ook de binnenunit). We moeten wel constateren dat esthetische overwegingen hierdoor buiten een kleinere rol hebben gespeeld dan wellicht wenselijk, maar als compromis is het aanvaardbaar.

Omdat de installateur nog vrij onervaren was wat betreft de WP-installatie hebben we nog een paar weken geduld moeten oefenen voordat de WP functioneerde. Uiteindelijk gaf hij vrij snel toe dat het beter was om een Nefit-monteur te laten langskomen (die hij uiteraard zelf betaald heeft) om de definitieve installatie in werking te zetten en af te regelen. Daarbij bleek dat de gekozen opzet nog zo nieuw was (zo is er geen buffervat geplaatst; dit alles gebaseerd op een proefproject in Eindhoven in een aantal woningen van een coöperatie)) dat ook die tijdens de halve dag die het kostte met enige regelmaat collega’s moest raadplegen. Op dat moment betaalde de keuze voor de installateur zich wat ons betreft uit, want hoewel je uiteraard van iedere installateur mag verwachtten dat hij een goed werkend product oplevert, is het toch voordelig als het iemand is die weet dat hij niet alles weet. Het scheelde waarschijnlijk nogal wat ergernissen en terugkom-momenten, want de installatie heeft vanaf dat moment (op twee heel kleine storingen na (waterdruk door een klein lekje bij een radiator en een verkeerd gebruik van de EvoHome instellingen)) perfect gefunctioneerd.

We merken momenteel (nu één maand volledig in gebruik) dat het gasverbruik heel laag is (maar de temperaturen zijn relatief hoog voor de tijd van het jaar) en het elektriciteitsgebruik lijkt niet erg hoog, maar uiteraard kun je pas over een jaar echt zien wat het verschil is. De geluidsbelasting is laag (vinden ook de buren die zeggen 'niets te horen'), maar de WP is niet onhoorbaar (buiten wel te verstaan. Binnen hoor je vrijwel niks, tot onze grote vreugde).

We gaan, naast het meten van het verbruik, nog nametingen doen aan het huis, o.a. met een warmtecamera om de nog resterende (of nieuwe!) warmtelekken nog een keer in kaart te brengen. Daarna zullen we zien wat daar nog aan te doen is. Voor de langere termijn denken we aan verdere isolatie van het huis (maar dat zal ‘buitenom’ moeten) maar dat kan pas zinvol na het herstel van de aardbevingsschade die we hebben (Groningen), waarbij mogelijk het dak en een buitenmuur vervangen/gemodificeerd moeten worden (die we dan uiteraard meteen flink extra isoleren). Vloerverwarming is vermoedelijk niet echt haalbaar zonder heel hoge extra kosten, maar qua techniek zitten we de komende jaren natuurlijk toch al vast aan wat we nu gekozen hebben en dus is dat iets voor de veel langere termijn.

Samenvattend
We hebben er steeds voor gekozen om een oud huis zo economisch rendabel mogelijk (stapsgewijs) te verbouwen, waarbij we nadrukkelijk ook gekozen hebben voor een maximalisatie van het comfort. Duurzaamheid is daarbij een factor, maar niet perse de allerbelangrijkste. Wij zien het vooral als ‘goede bijvangst’, al streven we er duidelijk wel naar om onze bijdrage aan het verminderen van de voetafdruk te leveren, tenminste op de hoogte van wat voor Nederland in zijn geheel wenselijk geacht wordt i.h.k.v. de akkoorden van Parijs. Die keuze is uiteraard zeer persoonlijk. Wij denken dat we met een paar mooie tussenstappen ‘best goed bezig zijn’ al kan het natuurlijk altijd beter.

Welke suggesties zouden jullie nog hebben?