I.v.m. een eventuele warmtepomp, met welke radiatortemperatuur kan u uw huis warm houden ? Zou u eventueel ook een (omkeerbare) airco kunnen plaatsen in de woonkamer?

Een zonneboiler is een dure investering en dat terwijl een veel goedkoper PV-paneel door opwekken stroom ook warmwater kan leveren.

Als vloerverwarming (met warm water) een optie is zou ik daar denk ik voor kiezen.
Dat is 1 van de meeste comfortabele manieren om je verwarming te veranderen naar Lage temperatuur Verwarming.

Dat kan dan (later?) gecombineerd worden met een Lucht-Water-warmte pomp, al dan niet in hybride opstelling (voor het warm water).
Ruimtes die maar zo nu en dan warm hoeven te zijn zouden idd met een lucht - lucht warmtepomp, ook wel airco genoemd, kunnen wordne verwarmd. Dan wel even goed op de plaatsing letten en dat de unit een defrost cyclus heeft waarbij geen koude lucht in je nek wordt geblazen.

Een zonneboiler is waarschijnlijk alleen interessant als er relatief veel gedouched wordt/warm water wordt gebruikt.

Een (nieuwere) close-in boiler (of een Qooker, hoewel mij nog niet helemaal duidelijk is hoe efficient die zijn) kan ook nog wat gasverbruik omzetten naar elektriciteitsverbruik.

Anne.

Bedankt voor de reacties. De zonneboiler kan dan in ieder geval van het lijstje. Wat zou dan een alternatief zijn? Een warmtepompboiler?

Qua temperatuur van de CV; dat weet ik niet precies. Volgens mij hebben we de CV een tijdje op 55 C gehad. Dit lukte prima op normale winterdagen, maar was onvoldoende wanneer het echt koud werd.

Een airco beneden voor de woonkamer vind ik niet zo'n fijne optie (qua geluid, maar ook qua warmte), maar zou voor af en toe voor de bovenverdieping wel een optie zijn. 

Is vloerverwarming handig om te doen als je het nog niet gelijk combineert met een warmtepomp? Of kun je dat dan beter tegelijk doen?

En is omgekeerd ook een optie (eerst warmtepomp en dan later vloerverwarming)?

55 graden voor de radiatoren levert een te hoog temperatuursverschil op voor een warmtepomp. Het rendement (meestal aangegeven met C.O.P. = coëfficient of performence = prestatie) wordt dan te laag.

Een ander getal waar je naar moet kijken is het vermogen waarop nu de cv ketel, en later dus de warmtepomp op moet draaien. De capaciteit van een warmtepomp (en cv-ketel) wordt aangegeven in kW. Dus als u voor wat betreft vermogen (en dus prijs) en grootte en gewicht (om hem ergens te kunnen plaatsen) zal u eerst het vermogen moeten bepalen waarop uw cv ketel nu moet draaien.

Vloerverwarming valt onder Lage Temperatuur verwarming en is dus geschikt voor een warmtepomp. De vloer is er voldoende voor geísoleerd. Resteert wel de verdeling naar de radiatoren op de eerste verdieping. Nadeel van vloerverwarming is dat deze dus altijd aan moet blijven staan. 's avonds kan de thermostaat dan maar één graad lager.

Airco's hebben een behoorlijke warmteopbrengst, tot wel 7 kilowatt.  

Hallo Maartje,

Kijk eens op de website huisenergieneutraalmaken.nl.

Daar vindt je objectieve info van iemand, die zeer gedetailleerd heeft beschreven, op welke manieren je een huis kunt verduurzamen, inclusief de kosten hiervan.

Echt een keer aanrader!

vriendelijke groet,

Chris 

Een warmtepomp boiler is best een groot ding, die deels een laag rendement heeft, namelijk op de momenten dat hij alleen stroom gebruikt om de boiler op temperatuur te houden.
Dat is sowieso als het wat kouder buiten is en ook elke 2 weken of zo om de legionella weg te houden - daarvoor hoeft een boiler niet constant op 60C te worden gehouden en warmtepompboilers hebben volgens mij daarvoor een mechanisme om met enige regelmaat het water even naar 60C brengt om zeker te zijn dat alle legionella weg blijft.
Voor mij zou (is) het dus een laatste stap zijn als ik naar 100% gasvrij zou willen - wat ik persoonlijk niet ambieer.

Het klinkt alsof een LTV systeem een logische eerst volgende stap is.
En als vloerverwarming mogelijk is zou je daarmee kunnen beginnen.
Want ook als je je CV op een lagere temperatuur en vermogen kunt laten draaien zul je gas kunnen besparen.
En ja, een vloerverwarming is ook prima te combineren met een CV ketel.
Daar zou je dan later nog een lucht - water warmtepomp naast kunnen zetten - een hybride opstelling - en tzt de CV mogelijk vervangen voor een (veel) kleiner model - minder vermogen - die alleen het warm water voor douche etc nog hoeft te leveren en mss heeeeeel soms nog even bij het verwarmen moet bijspringen.

Overigens kun je ook al beginnen met te controleren of je huidige warmte afgifte systeem - radiatoren neem ik aan - optimaal staat ingesteld. En dat niet bijvoorbeeld een radiator boven op zolder alle warmte al uit het water haalt voordat dat bij de radiator in de leefruimte aan komt.

Ik ben persoonlijk erg tevreden met mijn lucht - lucht warmte pompen AKA airco’s.
Er hangt een 5kW unit in de leefruimte en die kan die binnen een minuut of 10 van 16C naar 20C brengen. De lucht  - water warmtepomp houdt de boel dan op temperatuur (en verwarmt andere delen van het huis die minder warm zijn). Op mijn werkkamer heb ik ook een unit en die gebruik ik overdag voor de verwarming. Pas ‘s avonds na het werk gaat de ‘normale’ verwarming, LW WP in hybride opstelling, aan.
Enige nadeel van verwarmen met airco’s vind ik dat ze niet goed een ‘warmtedeken’ voor de ramen kunnen maken, dat wat radiatoren die onder het raam staan juist heel goed doen. Daardoor houdt je altijd wat ‘trek’ van de ramen. Daarvoor heb ik dus nog steeds de radiatoren een beetje aan.

Die ‘trek’ zal trouwens als je vloerverwarming hebt (ook) niet meer moeten optreden, omdat dan je hele ruimte een soort warmtedeken is :)

Een warmtepomp - in hybride opstelling - zal altijd helpen om je gas verbruik om te zetten naar stroom verbruik. Normaal gezien ca 2kWu voor elke m3 (dat kan meer worden als het kouder wordt)
Die stroom is relatief goedkoop als die van je eigen zonnepanelen komt. Maar zelfs tegen de huidige markt prijzen van ca 0,8/kWu en 2,6/m3 ‘bespaar’ je nog ca 1,= voor elke m3 die je minder stookt. Daar zitten wel wat mitsen en maren aan. 
Mijn gas verbruik is met ca 1000m3 gedaald, dus ik hoef komend jaar ca 1.000,= minder meer uit te geven (besparen in deze context is helaas vaak op geld dat je extra zou moeten gaan uitgeven, niet geld dat je echt overhoudt)
Dus ja, je zou ook met een WP kunnen beginnen.

Het voordeel van steeds een stukje doen is dat je kunt merken of het je bevalt.
Zo hebben we bij mijn dochter de radiatoren laten hangen toen ze vloerverwarming aanschafte, voor het geval de vloerverwarming het toch niet lekker warm genoeg zou kunnen krijgen.
Door altijd een CV naast je WP te hebben kun je altijd nog weer op het vermogen van de CV ketel terug vallen mocht het ooit nog een keer echt koud worden.

Ik zou beginnen met het checken van de efficiëntie van het huidige systeem en als grotere volgende stap zou ik zelf als de mogelijkheid er was voor vloerverwarming kiezen.

Anne.

Bedankt voor de tip van de website; daar staat inderdaad veel informatie op. 

@Anne, bedankt voor de uitgebreide en duidelijke reacties, daar kan ik zeker verder mee. Ik ga kijken naar de opties van een warmte pomp, vloerverwarming en het optimaliseren van de CV. 

Kijk eens bij Ecoforest, zij produceren warmte pompen met een afgifte temperatuur van 70-75 graden celcius. Compenseer het elektriciteits verbruik met extra zonne panelen en jij kunt van het gas af voor € 30000 . Het stoppen met salderen van de overheid gaat je later opbreken.

@Sleepboot stuurman   Een zeer informatieve bijdrage over het verwarmen met hoge temperatuur warmtepompen! - Er zijn natuurlijk nog meer producenten van deze soort warmtepompen, bijvoorbeeld alpha-innotec (LWDV), Panasonic, Mitsubsidie, LG, etc..
Is een hoge temperatuur warmtepomp misschien toch iets voor u?
Ze hoeft namelijk niet de hele tijd op onrendabele 70°C te draaien.
 

Volgens de installateur zou dit technisch een optie kunnen zijn voor ons. We praten dan over een buiten unit, kit binnen, buffervat 200 of 300 ltr., voeding, aansluit materiaal en arbeid. Afhankelijk van de boiler zit je dan rond de €17000. Als we dan helemaal van het gas af willen komt er nog €2500  voor elektrisch koken bij incl. aanpassen stoppenkast. Na isoleren spouw en zolder isoleren €2500 ( is in januari afgerond). Daarnaast kan ik nog eens 12 extra zonnepanelen kwijt . Schat 6 a €7000. Wat het verbruik van deze warmtepomp gaat worden is mij nog niet duidelijk. Als dit allemaal geregeld is gaat de overheid stoppen met salderen en zit ik met een hoge energie rekening op basis van elektriciteit. Nu zit ik met gas op 1300 kuub per jaar en stroom compenseren we met zonnepanelen en dat is tot nu toe nog goed te betalen met een variabel contract. Als ik zie wat deze panelen in de winter opleveren vrees ik het ergste. Een kuub gas staat voor 9,7 KWh. een COP waarde is leuk voor ideale omstandigheden, maar ik vind nergens een SCOP waarde. Straks hebben wij onze spaar centen voor ons pensioen er doorgejaagd en zitten we met een hoge energie rekening. Dan maar een beetje gas is nu ons standpunt.

@Sleepboot stuurman   Als iemand met een technische achtergrond (ing. energie & constructie) kunt u misschien een grove schatting van de te verwachten sCOP voor een HT-warmtepomp uit de technische gegevens bij de gestandaardiseerde temperaturen afleiden.
Anders zou ik zeggen een vraag uitzetten bijvoorbeeld op tweakers.net. Hier wordt ook voor de normale warmtepompen een sCOP lijst per maand en jaar zowel voor cv als ook voor warm water bijgehouden (ca. 40 deelnemers?). Of  op dit moment een echte HT-warmtepomp er bij zit weet ik niet.
Wat stoken met gas betreft: Voor de komende 15-20? jaar wordt (tijdelijk!?) “LNG” in NL “verrijkt” met stikstof bijvoorbeeld uit de fabriek in Veendam. Maar hoe zich dat tot andere manieren van stoken kostentechnisch verhoudt is een politiek verhaal - belastingen/subsidies (beleidskeuze genoemd).
En over echt verduurzamen moeten we het dan ook nog hebben.

Ik ga deze vraag uitzetten bij mijn installateur, die zit al 15-20 jaar in de warmtepompen en kan mij vast meer vertellen over praktijkwaarden.

@Sleepboot stuurman  Mijn praktijkervaring met installateurs in het algemeen is dat ze een standaard gamma aan cv-ketels (of in dit geval warmtepompen) hebben. Belangrijk is o.a. de technische ondersteuning door de leverancier (en misschien volumekortingen).
Of er dan voldoende ervaring met de prestaties van warmtepompinstallaties bij de nieuwere HT-warmtepompen beschikbaar is? - Ik ken geen installateur die hiermee ervaring heeft (>5 installaties) en zoiets überhaupt over langere tijd actief meet of bewaakt.
Technisch onderlegde gebruikers zijn hierin veel meer bedreven en volgens mij vaak beter.

Installateur heeft een proefopstelling met HT warmtepomp lopen op zijn erf en heeft er een aantal uitgezet in het veld (personeelsleden) om de prestaties in de praktijk te monitoren. Met alles wat hij nu weet en mijn huis kennende verwacht hij een stroomverbruik van 4750 KWh op jaarbasis (verwarmen en douchen). COP waarde in de afgelopen week met 's nachts 10 graden vorst is ongeveer 1,5 tot 2 (voor en najaar 5 tot 5,5). Variabele tarieven voor Januari zijn €0,61 KWh en €2,15 Kuub gas . Besparing gas wordt €2795 per jaar. Kosten elektriciteit wordt €2897,5. Op jaarbasis zijn we dan €102,5  duurder uit. Deze zomer komt hij langs met de juiste getallen.

@Sleepboot stuurman   Het verbruik van ca. 4750 kWh/jaar bij echt HT-bedrijf (60-70°C)
zou wel eens kunnen kloppen (vervangt ca. 1300 m³ gas = ca. 80% cv + ca. 20% sww).

Een warmtepomp LTV-installatie met vloerverwarming komt daarentegen
vermoedelijk op ca. 3500 kWh/jaar max. (incl. warmwater bereiding)

Bij een “all-electric” warmtepomp vervalt natuurlijk alles wat met gas samenhangt:
netbeheer- ca. € 226,- + administratiekosten ca. € 70,-?, ketelonderhoud = ca. € 100,-

LTV installatie vloerverwarming betekend beneden verdieping slopen, keuken eruit, haardbank met kachel eruit, massief eiken vloer naar de sloop etc. Als wij wat willen moeten we het hebben van een HT installatie, dat lijkt me nu wel duidelijk na alle afwegingen. Dat betekend €30000 investeren, salderen gaat stoppen en fractioneel hogere maandlasten met de prijzen van nu. Eigenaren van een hybride installatie besparen 400 kuub gas en betalen 3500KWh/jaar meer aan stroom. Ik heb min of meer mijn zoektocht naar verduurzamen opgegeven en opteer voor een vervangende ketel in 2025. Een ketel die achteraf te combineren is met een warmte pomp, een zonneboiler en die  ook op waterstof kan draaien. Waterstof lijkt nog ver weg, maar als Den Haag erachter komt dat de energie transitie faalt omdat mensen het niet kunnen betalen, komt er vast nog wel een tweede 'delta plan’  in Nederland . Liefst geleid door knappe ingenieurs en niet door hobbyisten en bestuurders.

@Sleepboot stuurman  Ik ken eigenaren van hybride warmtepompen welke meer dan 800 m³ per  jaar aan gas besparen en 2000 - 2500 kWh meer aan stroom verbruiken. De netto investering in een hybride wp lag duidelijk onder de € 5000,-.  Misschien kwam er nog de een of andere grotere radiator/convector met boosters er bij, maar dat was het dan wat het cv-gedeelte betreft.
Verder ken ik nog huiseigenaren welke met airco's verwarmen - nog goedkoper. Er zijn natuurlijk ook enkele nadelen aan verbonden.

@Sleepboot stuurman De website van Remeha bevat een “calculator” om een beetje (te) rooskleurig de t.v.t. van hybride warmtepompen te schatten.
Zonnepanelen spelen bij hun grove schatting geen rol.
De indicatieve kosten zijn natuurlijk achterhaald - ik zelf reken met een opslag van minimaal 30-40%.

De isolatie van de zolder is een paar dagen geleden afgerond. 28 cm glaswol. Gisteren geprobeerd de ketel op 60 graden te laten draaien i.p.v. 65 graden. Helaas blijft de ketel dan stoken en krijgt het huis niet warmer. Had ik eigenlijk wel verwacht. Eind januari wordt de spouw geïsoleerd en ga daarna een nieuwe poging wagen. Ik verwacht hier meer resultaat. Hopelijk hebben we dan weer een koude periode, zoals nu. Volgens de installateur zou 55 graden voor ons huis een mooie waarde zijn. Twee oude radiatoren in de woonkamer zijn voorzien van ventilatoren en folie. Daarnaast hebben we een convector bak en een modernere radiator met lamellen in de woonkamer. Tapwater keuken: geiser vervangen door elektrisch boilertje. Elektrische vloerverwarming in de badkamer aangebracht ( 225 Watt, 6% verbruik) op de eerste verdieping, verder verwarmen wij niet op deze verdieping. Na het isoleren van de spouw ben ik een beetje uitgevogeld, op de voordeur na. Voor een LTV installatie zoals hybride zal de ketel toch echt een 50 graden proef moeten doorstaan. Voorlopig kom ik nog 15 graden te kort. Elektriciteit 4200 WP zonnepanelen dekt mijn stroom verbruik af.

Er zijn ook rechtszaken, omdat een hybride installatie niet functioneerde. 

Inderdaad zeer rooskleurig

@Sleepboot stuurman   Lees ik dit goed - de convectorput heeft nog geen ventilatoren om de afgifte te boosten? - Juist convectoren hebben baat bij een geforceerde luchtstroming bij lage aanvoer. Mijn twee 2,80 m JAGA's in de woonkamer/eetkamer/keuken hebben nu met totaal 24 x 140mm-ventilatoren ruim voldoende afgifte om vandaag met max. 40°C aanvoer binnen ca. 45 min van ca. 18,6°C naar ca. 19,6 °C op te warmen (buitentemp. ca. 0°C). Zonder goede boosters lukt dit nooit.

Goede isolatie is een belangrijk ding, voldoende warmteafgifte bij lage aanvoertemperaturen is het andere (en natuurlijk kier/luchtdichtheid i.c.m. gecontroleerde ventilatie).

Dat bevestigt voor mij dan weer dat ook een ervaren installateur (pijpfitter?) niet automatisch kundig is (met nieuwe technologieën dan).

Kun jij een omschrijving van je huis geven, bouwjaar, type etc. Heb je een omschrijving van de boosters, merk etc.? Wellicht kan ik op een simpele manier de convectorput een oppepper geven, of kan ik hiervoor radiatorventilatoren inzetten?

@Sleepboot stuurman   Voor een completer beeld betreffende ventilatoren kan je volgens mij beter in deze draad verder gaan: https://community.eigenhuis.nl/duurzaam-verwarmen-12/wie-heeft-ervaring-met-de-slimme-radiator-ventilator-475 - ook met diverse uitgebreide bijdragen van mij.

Ik heb diverse 140 mm PC-fans in gebruik:  BeQuiet, NZXT, CoolTek - → luchtverplaatsing neemt toe, geluid ook - kan ondervangen worden door lagere spanning, voeding 20W met omschakelbare spanningen … 5, 6, 7,5, 9 en 12 V.

Voor meer technische zelfbouw verhalen (ook voor radiatoren): https://gathering.tweakers.net/forum/list_messages/1490061?data%5Bfilter_userids%5D=dunklefaser (mijn bijdragen)

en voor wat plaatjes: https://gathering.tweakers.net/forum/list_message/50207097#50207097

Huis bj 1984 “vrijstaand” - oud energielabel B - verwarmd ca. 120 m²,  ca. 19°C gemiddeld
verbruik voor cv: ca. 0,255-0,265 m³/gew. graaddag (stookgrens ca. 16,0°C)