Skip to main content
Er is veel onduidelijkheid over de werking van warmtepompen en welke keuzes er gemaakt kunnen worden. In het stukje 'Warmte voor Warmtepompen' (zie de bijlage) heb ik naast de werking ook de voor- en nadelen van de verschillende types warmtepomp besproken.



Aanbevolen: de enquête over bodembronnen.

Aanbevolen: mijn eigen webstek.
Grondwater heeft de eigenschap - omdat het meer dan enkele meters diep zit - dat het de jaarlijkse temperatuurvariatie van het grondoppervlak uitmiddelt en daardoor het hele jaar door op 10 à 11 grC zit (in Nederland). In het algemeen is er stroming in het grondwater aanwezig, zodat een eventuele verstoring (opwarming / afkoeling) zich verspreidt en dus ook ruimtelijk uitmiddelt.

Dit is de situatie bij onze open bron en die situatie kan alleen bij stedelijke bebouwing misschien afwijken. Daar moet een gemeente dan toezicht op houden.

.@KlaasT  :

“Er zit best een verschil in temperatuur wat ik binnenkrijg via de gesloten leiding met glycol, in de winter kan het in de buurt van de nul graden komen, en nu in de zomer is het ca. 12 graden.”

“dat er een delta zit tussen zomer en winter wil nog niet zeggen dat dit een probleem hoeft op te leveren.”

Ik heb even het COP-T diagram uit mijn stukje ‘Warmte voor Warmtepompen” hieronder gezet. 

Dan zie je de invloed van T op de COP: Bij 11 grC COP = 5,3 en bij 0 grC COP = 4,0. Het rendement van de warmtepomp is dus zomaar verminderd met een factor 4,0/5,3, de elektra kosten in euro vermeerderd met een factor 5,3/4,0. 

Dat levert geen probleem op, maar het kost wel geld! 

Nogmaals, mijn open bron op grondwater loopt nu al 15 jaar probleemloos, is twee jaar geleden gecontroleerd en schoon bevonden, heeft dus geen onderhoud nodig. 

Voor de aanleg van een bodembron kun je rekenen op ca. euro 30 per geboorde meter, zie de enquête over bodembronnen. 

De enquête suggereert dat je voor een gesloten bron (met glycol) ruim tweemaal meer moet boren dan voor een open bron (op grondwater). Waarom worden er dan zo vaak gesloten bronnen aangelegd? 


Nou JWD, mijn COP is gemiddeld over het jaar 5,4 en dat inclusief tapwater voor 5 personen.

Niks te klagen hier dus, wat niet wil zeggen dat je info niet interessant is hoor. Ik betwijfel echter of je grafiek voor elke warmtepomp geldt. Wellicht wel in de basis, maar qua getallen kan de ene warmtepomp efficienter zijn dan de andere, en wellicht ook vlakkere (of minder vlakkere) curves opleveren.


Nou JWD, mijn COP is gemiddeld over het jaar 5,4 en dat inclusief tapwater voor 5 personen.

Niks te klagen hier dus, wat niet wil zeggen dat je info niet interessant is hoor. Ik betwijfel echter of je grafiek voor elke warmtepomp geldt. Wellicht wel in de basis, maar qua getallen kan de ene warmtepomp efficienter zijn dan de andere, en wellicht ook vlakkere (of minder vlakkere) curves opleveren.

5,4 is een prima COP! Mijn bewering is alleen, dat het met een grondwaterbron nog beter kan en dat de aanleg de helft kost.  

Of er zijn bezwaren tegen zo'n bron aan te voeren die ik niet ken. 




Neem bv 20 meter en 150 dagen met een draaitijd van 10 uurDe ventilatoren van Speed Comfort draaien alleen als de temperatuur boven de 35 graden wordt ((voor gebruik met een water-warmtepomp zal dat minimaal 5 graden verder omlaag moeten)). Bij het huidige standaard gebruik met een hr-ketel draaien die ventilatoren dus veel korter dan die 10 uur per dag. Hooguit 1 uur.



Per Speed Comfort (drie ventilatoren) kom ik op 5 x 3 x 150 x 1 = 2250 Watt = 2,25 kWh = € 0,52.



Sommige gebruikers klagen i.d.d. over het geluid en stellen de grens met drie Speedcomfort units. Tocht kan bij lagere temperaturen (i.c.m. een water warmtepomp ook een rol gaan spelen maar dan zou er niemand tevreden moeten zijn met een lucht-lucht warmtepomp c.q. een airco in verwarmingsmode).



Verder wordt elke kWh die aan een ventilator in huis verloren gaat warmteverlies en wordt derhalve als warmte benut.


Als het cursief onderstreepte waar is, wat ik onderschrijf.

Waarom vervangen we dan allemaal als gekken onze verlichting voor led ? i.p.v vervangen bij defect of vervangen van armatuur.

Ook weer zo'n hype van de commercie gedreven wegwerp maatschapij.
Gebruiksaanwijzing van de Nefit buitenluchtwarmtepomp.

[quote] 4.1 Bijverwarming voor meer vermogen Wanneer de warmtepomp onvoldoende energie levert voor het verwarmen van het huis of vanwege lage buitentemperaturen moet worden gestopt, moet worden bijverwarmd door een geïntegreerd 9 kW elektrische verwarmingselement van de binnenunit. quote]

Ik las eerst 'van de buitenunit' 😀 (wat erg inefficiënt zou zijn want de warmte buiten moet natuurlijk ook nog 'opgepompt' worden).

Volgens mij is een combinatie met IR-panelen beter.
Goed stuk. Alleen



Radiatoren gaan pas werken vanaf 50 oC en dan nog in een ouderwets grote uitvoering. Of er moeten ventilatoren worden ingezet, die elektrisch vermogen kosten en tocht veroorzaken.
Het klopt dat radiatoren pas goed gaan werken bij 50 graden en de minimum cv-temperatuur omlaag kan dankzij radiatorventilatoren (Speedcomfort en Climatebooster). Alleen garandeert Speedcomfort een elektriciteitsverbruik van slechts 16 cent per jaar per ventilatorbakje (drie ventilatortjes. Sommigen gebruiken zelfs een ventilatortje uit een oude computer).




Ik heb de stek van Climatebooster bekeken en die geeft - in tegenstelling tot Speedcomfort - het benodigde elektrische vermogen voor de ventilatoren op: z'n 5 W per strekkende meter ventilator.

Je kunt dan zelf een schatting maken hoeveel kWh dat per jaar gaat kosten op basis van je aantal benodigde meters en de draaitijd van de ventilatoren. Neem bv 20 meter en 150 dagen met een draaitijd van 10 uur, dan gaat het sommetje: 5×20×150×10 = 150000 Wh = 150 kWh.

Wat Speedcomfort zegt (16 cent per jaar) kan dus nooit kloppen. Voor het in beweging houden van zo'n grote hoeveelheid lucht heb je nu eenmaal energie nodig.



Samenvattend: die ventilatoren werken wel, maar waarschijnlijk zorgen ze voor te weinig warmte ten opzichte van vloerverwarming. Verder kans op tocht en geluid, zeker als het buiten kouder wordt en ze harder moeten werken.
@Driepinter Lager gasverbruik? Ja zeker, maar niet specifiek terug te leiden naar de een of andere maatregel. - Ik kom van ca. 0,43 m³/ggd - nu 0,265 m³/ggd 2018/2019 (monitoring via mindergas.nl - met een stookgrens van 15,0°C en een gemiddelde kamertemperatuur van 18°C.



Dat de aanvoertemperatuur bij een wp het rendement bepaalt weet ik ook,

hoe lager hoe beter (voor wie het nog niet wist).

Er komen daarom nog een aantal tweaks en dan zit ik op een aanvoer van max.! 35 °C

(en een retour van 30°C) en heb dan uiteraard een wp met een sCOP van 4,5 of zo.

En idd. met een wp "stook" je zeker anders dan met een cv-ketel.



P.S.: De elektrische energie voor de ventilatoren (max. 70 kWh = ca. 7 m³ gas voor mijn part)

haal ik uit mijn pv-overschot zolang salderen nog bestaat.
Er zijn ook nadelen van de warmtepomp::

- lawaaioverlast

- hoog elektriciteitsverbruik

- verwarmen.van de warmtepomp indien deze.

dreigt te bevriezen (dus vooral in de winter;

de pomp werkt dan niet) ... en zonnepanelen

leveren juist in die tijd minimaal of geen

stroom/warmte.

- vloerverwarming noodzakelijk en/of een cv-

ketel.

- zeer goede isolatie (muur, raam, dak) nodig

- erg duur als er buizen diep in de grond

moeten komen.

- in of buiten het huis moet er voldoende

ruimte zijn voor de installatie.



Tot slot het advies het gas NIET te laten afsluiten.
Leuk geschreven artikel alleen kloppen er 2 dingen niet de prijs vergelijk die gemaakt word in aanschaf van de installatie is veels te gunstig voor een bodem installatie vs lucht/water die prijzen die jij noemt van spreek uit ervaring dat een lucht/water warmtepomp voor 7700 geplaatst kan worden dus de warmtepomp plus al het aansluit materiaal en installatie werk. Het zou dus verstandig zijn als je voor prijzen misschien wat offerte opvraagt voor beide systemen dan kun de prijzen ook echt onderbouwen.



Het daarnaast noem dat voor een warmtepomp verplicht vloerverwarming nodig is anders krijg je het huis niet warm. Dit klopt ook niet je ook heel goed LTV radiotoren gebruiken van bijvoorbeeld JAGA dit kost voor de hele woning ongeveer evenveel als vloerverwarming maar hier hoeft veel minder klus werk voor gedaan te worden dit is bij renovatie projecten ook handig om mee te nemen. Bij nieuwbouw of echt grote renovaties waarbij er niet nog niet in de woning gewoond word is vloerverwarming natuurlijk het beste.



Dan over de temperaturen je noemt bij zowel bodem als lucht zijn goed alleen in de tekst probeer je de illusie te weken dat het Nederland toch wel heel vaak en lang vriest maar ik kan mij niet meer herinneren wanneer de laatste de elfsteden tocht gereden is. Dus misschien zo het netter en objectiever zijn als bij de bodem een gemiddelde temperatuur vermeld dat je dat ook voor de lucht doet inplaats van 2 seizoenen te noemen. De jaarlijkse gemiddelde buitentemperaturen kun je gewoon van het CBS afhalen en voor 2017 was die in Nederland gemiddeld over het hele jaar 10,93 graden dat is dus 0,7 graden verschil met de bodem die 11,0 graden is volgens jou artikel. Dus qua COP gemiddeld over het jaar zouden bijna gelijk.



Het zou ook interessant zijn als er een bron vermelding bij staat waar je alle informatie als cijfers en grafieken vandaan hebt, dat zou het al een stukje objectiever kunnen maken. Ik kan natuurlijk ook gewoon een heel mooi stukje schrijven en daar wat getallen bij vermelden die visie versterken.
Ik neem aan dat je het hele jaar als gemiddelde moet tellen omdat het natuurlijk ook fijn is om lekker onder een warme douche te kunnen staan of te wel de warmtepomp doet zowel de verwarming van het huis als van het sanitair water. Dat word in det artikel wat de heer @JWD heeft geschreven wel mee genomen voor de bodem warmtepomp dus moet je het ook voor de lucht warmtepomp meenemen anders is het appels en peren vergelijken.
@Anne Inderdaad je hebt gelijk. Ik was in de war met niet zelf gebruikte stroom opgewekt door je eigen panelen. Goeie aanpak van die servers. Scheelt ook een hoop ongewenste warmte in de zomer !
Niet verbruikte energie zal nl altijd het goedkoopst in prijs zijn ;)

Dat is dus tot de salderingsregeling vervangen wordt door een al dan niet tijdelijke terugleversubsidie.




Nee, energie die je niet gebruikt kost je volgens mij 0,=



Zo heb ik pasgeleden mijn servers omgebouwd. Die verbruiken nu ca 80W ipv de 220W die ze tot nu toe gebruikten. Omdat ze 24/7 aanstaan scheelt dat 220-80 = 140 * 24 * 365 / 1000 = ca 1225kWu per jaar. Wat een 20% van mijn totale verbruik is. Die 1225kWu hoef ik voortaan niet meer zelf op te wekken, noch aan Greenchoice te betalen en die zou ook niet gesaldeerd worden(*).

En ik hoef daar ook geen energiebelasting of ODE over te betalen.



Tenzij ik ergens een denk fout maakt natuurlijk...



(*) Ik heb nog een oud type stroommeter, die gewoon terug draait. Dus bij mij gaat het salderen direct. Zolang het nog is toegestaan ga ik ook zeker niet over op een 'slimme' meter.



Anne.


Niet verbruikte energie zal nl altijd het goedkoopst in prijs zijn ;)




Dat is dus tot de salderingsregeling vervangen wordt door een al dan niet tijdelijke terugleversubsidie.


Neem bv 20 meter en 150 dagen met een draaitijd van 10 uurDe ventilatoren van Speed Comfort draaien alleen als de temperatuur boven de 35 graden wordt ((voor gebruik met een water-warmtepomp zal dat minimaal 5 graden verder omlaag moeten)). Bij het huidige standaard gebruik met een hr-ketel draaien die ventilatoren dus veel korter dan die 10 uur per dag. Hooguit 1 uur.



Per Speed Comfort (drie ventilatoren) kom ik op 5 x 3 x 150 x 1 = 2250 Watt = 2,25 kWh = € 0,52.



Sommige gebruikers klagen i.d.d. over het geluid en stellen de grens met drie Speedcomfort units. Tocht kan bij lagere temperaturen (i.c.m. een water warmtepomp ook een rol gaan spelen maar dan zou er niemand tevreden moeten zijn met een lucht-lucht warmtepomp c.q. een airco in verwarmingsmode).



Verder wordt elke kWh die aan een ventilator in huis verloren gaat warmteverlies en wordt derhalve als warmte benut.




Wij overwogen een jaar geleden om op slaapkamers en praktijkruimte (op hooizolder) LT radiatoren te installeren, dit in combinatie met onze warmtepomp (grond).

Ik heb weinig enthousiaste installateurs ontmoet, eentje had het bij 3 huizen geinstalleerd, allemaal hoofdpijn dosiers. Kan natuurlijk ook aan zijn deskundigheid liggen, maar hij gaf deze redenen: geluid, opwervelend stof, en beperkt rendement.

Klinkt mij niet onlogisch in de oren, radiatoren zijn gebasseerd op het principe van convectie, en van dat principe blijft weinig over bij temperatuurverschillen van minder dan 15 graden tussen verwarmend medium en ruimtetemperatuur.

Ook infraroodpanelen hebben we niet gekozen als alternatief. Duurrrrr...

Wat overbleef voor ons als keuze is electrisch verwarmen (bij goede isolatie hoeft dit maar beperkt, bij lage investering) en vloerverwarming aanleggen. Dit laatste wordt waarschijnlijk onze keus, voornamelijk gedreven door comfort en het feit dat de reeds geinstalleerde wtp nog voldoende overcapaciteit heeft hiervoor. Maar ook niet goedkoop, gelukkig doe ik het meeste werk zelf waardoor kosten enigzins binnen de perken blijven.

  • JWD
  • Verduurzamer
  • 38 reacties
Er is veel onduidelijkheid over de werking van warmtepompen en welke keuzes er gemaakt kunnen worden. In het bijgaande stukje heb ik naast de werking ook de voor- en nadelen van de verschillende types warmtepomp besproken.



Ik lees met grote belangstelling de info van JWD gelezen. Ik heb zelf een nieuwe woning met intergas CV. Ik overweeg een Inventum Warmtepomp op mijn luchtkanaal te installeren.

Ik zie daar nergens informatie over.

Dit systeem vervangt de meganische ventilatie en de bron is binnenlucht, waardoor het temperatuurverschil veel geringer is dat buitenlucht als bron.

Heeft iemand hier ervaring mee?
@Driepinter ,@JWD en anderen:

Aanvoer max. 42°C/ retour 30°C

=> (bijna) warmtepomp ready


Weet u hoever u met het retourwater in temperatuur bent terug gegaan? Indien van 40 naar 30 graden is dat een rendementsverhoging van 3 % alleen al aan benutting condensatiewarmte. Merkt u dat aan uw gasverbruik? Indien u over januari 100 m3 gas zou verbruiken had u dus 3 m3 bespaard. 5 kWh elektriciteitsverbruik is ook het equivalent van 0,5 m3 gas dus bij elkaar 3,5 m3 à € 0,75 = € 2,63. Tegenover 5 kWh à € 0,23 = € 1,15 (ik ga uit van de kWh prijs na vervanging salderingsregeling).



rendement HR=ketel op basis van temperatuur retourwater

40 graden 95 % ( + 6 % )

30 graden 97 % (+ 9 % )




Met een water-warmtepomp is niet zozeer de retourwatertemperatuur van belang maar de benodigde cv-temperatuur. Dan komt u volgens de tabel genoemd in de openingspost uit op een COP waarde van 4,5 (11 graden grondwatertemperatuur en 42 graden cv temperatuur).


Je geeft precies het bezwaar tegen gesloten leidingen aan. Die kunnen ‘s winters de grond eromheen bevriezen wanneer ze niet voldoende ruim bemeten zijn. Met een open bron met een retourleiding verderop (zo’n 10 m) heb je dat bezwaar niet.@JWD . Ik heb zo mijn twijfels. In de gesloten bron liggen altijd lussen conform het tegenstroomprincipe. De werkelijke koude zone zit met name aan het oppervlak en zal enkele tientallen meters diep geen aanleiding meer geven tot bevriezing van de omgeving.

Bij een open bron wordt de koude retourleiding niet "voorverwarmd" en lijkt me het risico op bevriezing groter.

Ik hoor graag wat de echte experts hierover zeggen.


@JWD, dat er een delta zit tussen zomer en winter wil nog niet zeggen dat dit een probleem hoeft op te leveren. In mijn geval in ieder geval niet, kwestie van berekenen door de installateur. Maar om nou op die grond (...) voor open bron te kiezen lijkt me te kort door de bocht, ook daar zijn nadelen... en voordelen waarschijnlijk...
Je geeft precies het bezwaar tegen gesloten leidingen aan. Die kunnen ‘s winters de grond eromheen bevriezen wanneer ze niet voldoende ruim bemeten zijn. Met een open bron met een retourleiding verderop (zo’n 10 m) heb je dat bezwaar niet.



@JWD . Ik heb zo mijn twijfels. In de gesloten bron liggen altijd lussen conform het tegenstroomprincipe. De werkelijke koude zone zit met name aan het oppervlak en zal enkele tientallen meters diep geen aanleiding meer geven tot bevriezing van de omgeving.

Bij een open bron wordt de koude retourleiding niet "voorverwarmd" en lijkt me het risico op bevriezing groter.

Ik hoor graag wat de echte experts hierover zeggen.
Je geeft precies het bezwaar tegen gesloten leidingen aan. Die kunnen ‘s winters de grond eromheen bevriezen wanneer ze niet voldoende ruim bemeten zijn. Met een open bron met een retourleiding verderop (zo’n 10 m) heb je dat bezwaar niet.
Ik heb het idee dat de grond rondom mijn 3 boringen van 100 meter (gesloten systeem met glycol), ook warmte uitwisselt met wijdere omgeving. Ofwel het is geen geisoleerd stukje grond op zich, wat energetisch op peil moet worden gehouden door de warmte die je in de winter onttrekt, er perse in de zomer weer ingestopt moet worden.

Er zit best een verschil in temperatuur wat ik binnenkrijg via de gesloten leiding met glycol, in de winter kan het in de buurt van de nul graden komen, en nu in de zomer is het ca. 12 graden.


We krijgen de benedenverdieping van ons huis 's zomers ook bij een hittegolf niet boven 24 grC. Op de bovenverdieping wordt het soms warmer, omdat er teveel warmte door het dak heen komt. Dat is wel geïsoleerd, maar daar kan de vloerkoeling niet tegenop. Van enig effect van 'vol raken van de ondergrondse warmtebuffer' is geen sprake. Het schijnt dat de hoeveelheid koelwarmte 's zomers minder is dan de verwarmingswarmte 's winters.




Maar was de WKO (warmtekoude opslag) nu juist niet aangelegd om 's winters als warmtebron (voor de water-water warmtepomp) te dienen. Derhalve moet op hete dagen (vooral in de nazomer) toch juist de ondergrondse warmtebuffer opgewarmd worden met de hete buitenlucht. Kunt u nu de temperatuur meten van die warmtebuffer? Die zou toch minstens boven de 25 graden moeten kunnen zijn (dankzij een -bovengrondse- buitenunit).
Twee vragen over de WKO (warmte koude opslag) met dus de mogelijkheid om koud grondwater door de vloerverwarming te laten stromen (met de warmtepomp dus uit, er draaien dan alleen 1 of 2 (indien er een warmtewisselaar is tussen het grondwatercircuit en het vloerverwarmingscircuit).

  1. Met het gebruik van de vloerverwarmingsbuizen als koeling wordt tevens de buffer in de grond opgewarmd zodat dat de nu overtollige warmte in de winter gebruikt kan worden als warmtebron voor de water-water warmtepomp. Dat zal dan echter alleen tijdens een warme periode in mei of juni moeten zijn. Want het lijkt mij veel efficiënter om de grondbuffer op te warmen met een aparte buitenunit met buitenlucht van boven de 33 graden dan met huiskamerwarmte van ca 23 graden.
  2. Nu, 31 augustus, dient die grondbuffer al te zijn opgewarmd. Je kan er je huis nu dus niet meer mee koelen.




Ik kan hier mijn eigen ervaring opschrijven. Wij hebben een bodembron op grondwater: met één buis van 60 m diep wordt grondwater van 11 grC opgepompt en met een tweede buis van 30 m diep en 12 m verderop weer terug gepompt. Dit werkt al 15 jaar probleemloos.



We krijgen de benedenverdieping van ons huis 's zomers ook bij een hittegolf niet boven 24 grC. Op de bovenverdieping wordt het soms warmer, omdat er teveel warmte door het dak heen komt. Dat is wel geïsoleerd, maar daar kan de vloerkoeling niet tegenop. Van enig effect van 'vol raken van de ondergrondse warmtebuffer' is geen sprake. Het schijnt dat de hoeveelheid koelwarmte 's zomers minder is dan de verwarmingswarmte 's winters.



Zie ook de discussie Wat zijn duurzame manieren om je huis te koelen?
Twee vragen over de WKO (warmte koude opslag) met dus de mogelijkheid om koud grondwater door de vloerverwarming te laten stromen (met de warmtepomp dus uit, er draaien dan alleen 1 of 2 (indien er een warmtewisselaar is tussen het grondwatercircuit en het vloerverwarmingscircuit).


  1. Met het gebruik van de vloerverwarmingsbuizen als koeling wordt tevens de buffer in de grond opgewarmd zodat dat de nu overtollige warmte in de winter gebruikt kan worden als warmtebron voor de water-water warmtepomp. Dat zal dan echter alleen tijdens een warme periode in mei of juni moeten zijn. Want het lijkt mij veel efficiënter om de grondbuffer op te warmen met een aparte buitenunit met buitenlucht van boven de 33 graden dan met huiskamerwarmte van ca 23 graden.
  2. Nu, 31 augustus, dient die grondbuffer al te zijn opgewarmd. Je kan er je huis nu dus niet meer mee koelen.

Met wtp bedoel ik onze grond warmtepomp, excuus voor de verwarring.

Wij hebben geen CV, alleen deze warmtepomp, en gaan deze warmte (met COP van bijna 6) ook voor de bovenverdieping gebruiken.


Fout zat bij mij. 'w' voor een 'v' (van 'ventilatie') aangezien.

U bedoelt u heeft geen cv-ketel.

Reageer